Hoogdruk

Oorsprong

De hoogdruk is de eerste manier van drukken die is toegepast in de grafische kunst, in de vorm van stempels. Deze werden niet alleen door de Chinezen gebruikt, ook de Grieken en Romeinen kenden ze. Keizers, koningen en kooplieden liepen vaak met deze stempels aan een snoer om de hals om koopcontracten, oorkonden enz. van hun stempel te voorzien. Rond 770 werd er in Japan grote oplage gedrukt op houten, metalen en porseleinen vormen. In de 2de eeuw werd er in China ook op papier gedrukt. Omstreeks 1400 begint de houtsnijkunst in West-Europa tot ontwikkeling te komen. Houtsneden werden voor verschillende doeleinden gebruikt: men plakte ze op kasten en deuren, ze werden in gebedenboekjes geplakt, ze werden gebruikt voor kalenders en spotprenten, of als talisman en ze werden in mantels genaaid of in geldkistjes geplakt. Ze vertelden vaak verhalen over de handel, de scheepvaart en folklore. 

De productie van houtsneden was groot, zo werden ze door een paar duizend kloosters in West-Europa vervaardigd en verspreid. Een bijeengebonden verzameling van deze prenten, waar meestal een tekst naast en onder gedrukt was, vormde snel het eerste prentenboek. De losse letter bestond nog niet voor 1450, daarom sneed men de hele pagina uit één blok hout, meestal met enkele houtsneden als illustratie. In deze blokboeken werden de pagina's slechts aan één zijde bedrukt. Twee van deze pagina's werden dan met de rug aan elkaar geplakt. Zo ontstonden de tweezijdig bedrukte boekjes. Na de uitvinding van de boekdrukkunst zou het nog tientallen jaren duren voordat er werkelijk van een productie gesproken kan worden. De eerste typografische boeken waren nog niet zo zuiver gedrukt, de boekdrukkunst lag nog in de wieg. Daarom worden de eerste uitgaven vòòr 1500 wiegedrukken of incunabelen genoemd.

In de 16e en 17e eeuw vond de grootste bloei van de boekdrukkunst plaats in de Lage Landen. In die tijd werden de producten van drukkers, zoals de in Antwerpen en Leiden werkende Christoffel Plantijn wie we kennen van het Museum Plantin-Moretus, algemeen als superieur beschouwd.

Tot op de dag van vandaag telt de collectie van het Museum Plantin-Moretus zo'n 14.000 houtsneden. Klik hier  

houtsnede

Je kan gebruik maken van bijna alle soorten hout. De keuze voor een bepaalde soort hout hangt vooral af van welk soort beeld je wilt verkrijgen. Sommige kunstenaars werken met heel fijne mesjes, terwijl anderen hout bewerken met schoenmakersmessen.

Timmerhout is het minst bruikbaar door de grove nerven. Eikenhout en hierop gelijkende houtsoorten zijn wel goed door de fijne nerven die een bijzonder uitzicht geven aan de houtsnede. Triplexhout is soms goed, maar dan moeten scherpe mesjes gebruikt worden, anders splintert de fineerlaag vlug af. Het vergt een zorgvuldige snijtechniek waarbij je de nerven breekt. Als je echter zonder meer in hout wil snijden, en van een zuivere zwart-wit werking uitgaat, kan je best appel- of perenhout gebruiken. Hout van fruitbomen is van een stevige consistentie waarin je zeer fijn kan snijden en een beeld met veel details kan bekomen. Het is ook beter om oud hout te gebruiken dan vers hout, jong hout kan nog vervormen bij een weersverandering terwijl oud hout een stabielere vorm behoudt. Hout is een levend materiaal, harder en stugger dan linoleum. Hout geeft een zekere weerstand die linoleum niet geeft. Deze weerstand moet de kunstenaar 'overwinnen', waardoor een houtsnede door ongelijkmatigheden vaak pittiger is dan een linosnede, en meer 'karakter' heeft.

linoleumsnede